Ticaret Bakanı Ömer Bolat, serbest bölgelerde ihracatın 2025 yılı itibarıyla 12,5 milyar doların üzerine çıkarılmasının hedeflendiğini açıkladı. Bolat, Türkiye’nin dış ticaretine ve ekonomik kalkınmasına katkı sağlamak amacıyla yeni serbest bölgelerin kurulması için çalışmaların sürdüğünü belirtti.

Serbest Bölgelerde Mevcut Durum

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Türkiye genelinde 19 serbest bölgede faaliyet gösteren 2.089 firmanın 520’si yabancı sermayeli şirketlerden oluşuyor. Yaklaşık 90 bin kişiye istihdam sağlayan bu bölgelerde, toplamda 7 milyar doları aşan özel sektör yatırımı bulunuyor. Bu yatırımların 2,9 milyar dolarlık kısmını ise yabancı girişimler oluşturuyor.

Serbest bölgeler, Türkiye’nin küresel ticarette daha güçlü bir konuma ulaşmasını sağlarken, katma değerli üretim ve ihracatı artırmada kritik rol oynuyor. 2002 yılında 2,3 milyar dolar olan serbest bölgeler ihracatı, 2020 yılında 7,6 milyar dolara yükseldi. Son dört yılda ise ihracatta yüzde 60 oranında artış sağlandı. 2023 yılında 4,1 milyar dolarlık ticaret fazlası veren serbest bölgelerde, 2024 yılı itibarıyla ihracatın 12 milyar dolar seviyesine ulaştığı kaydedildi.

Katma Değerli Üretim ve Teknoloji Odaklı Büyüme

Bakan Bolat, serbest bölgelerde öncelikli hedefin katma değerli üretim, istihdam ve ihracat olduğunu vurguladı. Geçtiğimiz yıl yapılan ihracatta orta ve yüksek teknolojili ürünlerin payı yüzde 47,7’ye, yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 8,3’e yükseldi.

Serbest bölgeler arasında en fazla ihracatı gerçekleştiren bölge Ege Serbest Bölgesi olurken, onu Mersin ve Bursa Serbest Bölgeleri takip etti. Sektörel olarak ise otomotiv, makine, tekstil ve konfeksiyon, çelik, kimyevi maddeler, yat ve gemi inşası öne çıkan alanlar arasında yer aldı.

Yenilenebilir Enerji ve Yeni Yatırımlar

Son yıllarda yenilenebilir enerji sektörüne yönelik yatırımlar serbest bölgelerde hızla yaygınlaşıyor. İzmir’de rüzgar enerjisi türbin ve kanatları üretilirken, İstanbul ve çevresindeki serbest bölgelerde güneş enerjisi ekipmanları imal ediliyor. Ayrıca, otomotiv, havacılık ve savunma sanayi alanlarında faaliyet gösteren birçok ulusal ve uluslararası yatırımcı da serbest bölgelerde üretim yapmayı tercih ediyor.

Antalya ve Kocaeli serbest bölgelerinde lüks yat ve gemi inşası sektöründe tam kapasiteye ulaşıldığını belirten Bolat, bu alandaki talepleri karşılamak için yeni bir serbest bölge kurulmasının planlandığını ifade etti.

Vergi Teşvikleri ve Yabancı Yatırımlar

Serbest Bölgeler Kanunu’nda 2008 yılında yapılan değişikliklerle ihracatı teşvik eden vergi düzenlemeleri yürürlüğe girdi. Mevcut durumda, üretim faaliyeti gerçekleştiren firmaların yurt dışı satışları gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutuluyor. Üretilen ürünlerin yüzde 85’inin ihraç edilmesi durumunda, çalışan ücretlerinden gelir vergisi stopajı alınmıyor. Ayrıca, serbest bölgelere yurt dışından getirilen mallardan gümrük vergisi ve KDV alınmıyor.

Bu avantajlar, yabancı yatırımcıların serbest bölgelere ilgisini artırırken, Türkiye’deki serbest bölgelere daha fazla yabancı yatırım çekmek amacıyla 17 ülke ile karşılıklı idari işbirliği mutabakat zaptı imzalandı. Bakan Bolat, bu bölgelerin uluslararası yatırımcılara tanıtılması için çalışmaların devam ettiğini vurguladı.

Yeni Serbest Bölgeler ve Lojistik Altyapı Çalışmaları

Türkiye’de serbest bölgelerin ihracat hacmini artırmak amacıyla yeni projeler hayata geçiriliyor. 18 Mart 2024’te İzmir’de faaliyete geçen Batı Anadolu Serbest Bölgesi, yaklaşık 2,2 milyon metrekarelik Hazine arazisi üzerinde kuruldu. Tam kapasiteye ulaştığında 15 bin kişiye istihdam sağlaması ve 2 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirmesi bekleniyor. İzmir’de dördüncü serbest bölge olacak Menemen Serbest Bölgesi’nin kuruluş çalışmaları da devam ediyor.

Bakanlık, serbest bölgelerin lojistik altyapısını güçlendirmek için yeni bağlantı hatları oluşturuyor. Adana Yumurtalık, Gaziantep ve Avrupa Serbest Bölgeleri’nin demir yolu ağına bağlanarak lojistik avantajlarının artırılması hedefleniyor. Büyük hacimli yük taşımacılığının hızlandırılmasıyla, serbest bölgelerdeki üreticilerin ihracat sevkiyatlarını daha düşük maliyetle gerçekleştirmesi ve rekabet gücünün artırılması planlanıyor.

Bakan Ömer Bolat, serbest bölge sınırlarının genişletilmesi için çalışmaların sürdüğünü ve bu bölgelerde yüksek teknoloji yatırımlarını teşvik eden yeni politikalar geliştirildiğini belirtti. Serbest bölgelerde yenilenebilir enerji kullanımının artırılması, yeşil ve döngüsel ekonomiye katkı sağlanması gibi konuların da öncelikli hedefler arasında yer aldığını ifade etti.

Sonuç olarak, serbest bölgelerin ihracat potansiyelini artırmak, yabancı yatırımcıları çekmek ve lojistik altyapıyı geliştirmek amacıyla atılan adımlar, Türkiye’nin küresel ticaretteki konumunu güçlendirecek önemli hamleler arasında yer alıyor. 2025 yılı itibarıyla serbest bölgelerin ihracatının 12,5 milyar doların üzerine çıkması hedefleniyor.